Εις μνήμην Παύλου Μελά, ηγήτορος του Μακεδονικού Αγώνα
Σε κλαίει λαός
Σε κλαίει λαός πάντα χλωρό
Να σειέται το χορτάρι
Στον τόπο που σε πλάγιασε
Το βόλι, ω παλικάρι
Πανάλαφρος ο ύπνος σου
Τ’ Απρίλη τα πουλιά
Σαν του σπιτιού σου να τ’ ακούς
Λογάκια και φιλιά
Και να σου φτάνουν του Χειμώνα οι καταρράχτες
Σαν τουφεκιού αστραπόβροντα και σαν πολεμοκράχτες
Πλατειά του ονείρου μας η γη
Κι απόμακρη και γέρνεις
Εκεί και σβεις γοργά ιερή στιγμή
Σαν πιο πλατειά
Την δείχνεις και τη φέρνεις
Σαν πιο κοντά
Κωστής Παλαμάς, για τον θάνατο του Παύλου Μελά (13 Οκτωβρίου 1904), πρωτομάρτυρος του Μακεδονικού Αγώνα
«Ουδέποτε με τόσην κατάνυξιν μετέλαβα. Ο νους μου διαρκώς εστρέφετο προς Εκείνον ο οποίος χάριν ημών και της Θείας Θρησκείας Του υπέστη το μαρτύριον. Το μέγεθος της θυσίας Του, το μέγεθος της αποστολής Του μ’ έκαμναν να αισθάνωμαι πόσον μικροί και πόσον μακράν Αυτού ευρισκόμεθα, αλλά και συγχρόνως μ’ ενεθάρρυναν. Πάντοτε Τον ελάτρευσα διά την θρησκείαν Του και Τον εθαύμασα διά την θυσίαν Του. Ελπίζω να μας βοηθήση. Αισθάνομαι τώρα ισχυρός, γενναίος και καλύτερος, έτοιμος δε να κάμω τα πάντα. Μετά την Μετάληψιν επεράσαμεν τα σύνορα».
Παύλος Μελάς, 13 Οκτωβρίου 1904 †, ο ηγήτωρ του Μακεδονικού Αγώνος.