Διαδρομές του Γ2 τμήματος στην παλιά πόλη της Βέροιας
Την Παρασκευή 10.12.2021, οι μαθητές/τριες του Γ2 τμήματος με τη δασκάλα μας, κ. Παπαϊωάννου Μαρία, ξεκινήσαμε για μια περιήγηση στην παλαιά πόλη της Βέροιας. Η διαδρομή μας άρχισε από τον πεζόδρομο του 1ου Δημοτικού Σχολείου, και με ξεναγό μας τον συνταξιούχο δάσκαλο κ.Δημητράκη Θωμά. Ξεκινήσαμε ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο, τότε που η πόλη μας ήταν κάτω από την Οθωμανική κυριαρχία, δύο τρεις αιώνες πριν. Πολλά και όμορφα απομεινάρια από αυτή την εποχή, παραδοσιακές κατοικίες, αρχοντικά και πολλές βυζαντινές εκκλησίες.
Πρώτη ελληνική χριστιανική συνοικία μπροστά μας, η Μακαριώτισσα ,με τις δέκα εκκλησίες , όπως μας είπε ο κ. Δημητράκης, μία από τις οποίες η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου πίσω από το 1ο Δημοτικό, που έχει χαραγμένη και την ημερομηνία που έπεσε η πόλη στους Τούρκους, στις 9 Απριλίου 1433.
Στη συνέχεια περπατήσαμε στα στενά λιθόστρωτα καλντερίμια της Κυριώτισσας με τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική της Βαλκανικής του 18ου και 19ου αι. όπως και όλες οι συνοικίες.
Οι κατοικίες χτισμένες με πουρόπετρα της περιοχής, η μία δίπλα στην άλλη, οι βαριές εξώπορτες με τα χαρακτηριστικά γυφτόκαρφα και τις βοτσαλωτές αυλές από μέσα, με τα «σαχνισιά» που δίνουν την αίσθηση μπαλκονιού, τα ψηλά παράθυρα με τις σιδεριές πάντα εντυπωσιάζουν με την ομορφιά τους. Μάθαμε επιπλέον για τις «απάνοιξες», τις μικρές πορτούλες που επικοινωνούσαν τα γειτονικά σπίτια, το ένα με το άλλο, για να ειδοποιούνται όλοι όταν ο τουρκικός κίνδυνος πλησίαζε.
Πίσω από ψηλούς αυλόγυρους και δίπλα στα σοκάκια είδαμε πολλές πετρόχτιστες εκκλησίες, οκτώ στον αριθμό, όπως μάθαμε. Άγιος Σάββας, της Κυριώτισσας, από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Βέροιας, Άγιος Βλάσιος, από τους παλαιότερους ναούς της πόλης μας, Άγιος Ανδρέας, ο μικρότερος ναός, χτισμένος τον 15ο αιώνα. Οι εκκλησίες δύσκολα ξεχώριζαν από μακριά, καθώς συνήθως βρίσκονταν κάτω από το επίπεδο του δρόμου, κρυμμένες πολλές φορές πίσω από τα σπίτια. Πάντα για το φόβο των Τούρκων.
Στην όμορφη διαδρομή μας στα στενά της Κυριώτισσας, επιβλητικό στέκει το αρχοντικό Σαράφογλου, το σημαντικότερο από τα αρχοντικά που έχουν διασωθεί στην πόλη.
Είναι τυπικό δείγμα των ελληνικών αρχοντικών στη Βέροια. Η εξώθυρα με το όμορφο ρόπτρο οδηγεί σε μια βοτσαλωτή αυλή. Το αρχοντικό Σαράφογλου, δωρήθηκε στο Δήμο Βέροιας, με την προϋπόθεση να στεγάσει το Λαογραφικό Μουσείο. Αφήνοντας την Κυριώτισσα και πριν μπούμε στα όμορφα στενά της άλλης παραδοσιακής ελληνικής συνοικίας, της Παναγίας Δεξιάς, περάσαμε από την Παλιά Μητρόπολη, έναν από τους μεγαλύτερους ναούς των Βαλκανίων, χτισμένο πριν από περίπου μια χιλιετία.Είδαμε τις τοιχογραφίες του 12ου και 13ου αιώνα, και μάθαμε ότι στην περίοδο της Τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε τζαμί και σε στάβλο τα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Απέναντι, ο αιωνόβιος πλάτανος, μάρτυρας του απαγχονισμού του μητροπολίτη Αρσενίου, από τους Τούρκους. Και πιο πέρα, τα λαϊκά πετρόκτιστα σπίτια του 19ου αιώνα, στη συνοικία της Παναγίας Δεξιάς.
Τέλος, η Μπαρμπούτα,μια κλειστή γειτονιά, όπου στα χρόνια της Τουρκοκρατίας , ζούσαν οι Εβραίοι της Βέροιας. Η εβραϊκή συνοικία έχει δύο εισόδους,η μία από τη μεριά της πόλης και η άλλη στην όχθη του ποταμού Τριπόταμου.Είδαμε την Εβραϊκή Συναγωγή, τα σπίτια χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, σαν τείχη κάστρου, σαχνισιά,έντονες προεξοχές, και μάθαμε ότι ζούσαν εκεί πολλοί Εβραίοι, μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και την εξόντωσή τους από τους Γερμανούς στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Περάσαμε τη γέφυρα της Βεργίνας και συναντήσαμε τα επιβλητικά αρχοντικά του 19ου αιώνα, χτισμένα με μια ξεχωριστή αρχιτεκτονική, το αρχοντικό Μπέκα, το κτίριο του Όλγανου και το αρχοντικό Αναστασίου.
Σήμερα, οι κατοικίες και τα αρχοντικά των κατοίκων της Βέροιας του χτες, συνυπάρχουν με τις σύγχρονες πολυκατοικίες. Δεν είναι πολλά αυτά που σώζονται και είναι αρκετά αυτά που κινδυνεύουν να κατεδαφιστούν.Μάρτυρες μιας άλλης εποχής που μας καλεί να την γνωρίσουμε, να μάθουμε από αυτή, μάρτυρες της ιστορίας της πόλης, ζητούν την προστασία μας.
Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Θωμά Δημητράκη για τον χρόνο που πέρασε μαζί μας και τα όσα ενδιαφέροντα μας είπε.